Gepubliceerd 04 september 2011 | Door tom ribbens
R., muzikant, fotograaf èn klant van WerkWaardig arbeidstraject liet me een aantal foto’s zien die hij afgelopen maanden in de natuur had gemaakt. Wat zichtbaar was en me raakte was zijn aanwezigheid in de foto’s, het zien van dat wat hij fotografeerde. We kregen daarna een gesprek over dit zien. De vraag kwam in me op; kan iets eigenlijk wel bestaan zonder dat het wordt gezien?
Dit is een vraag om even bij stil te staan. Als ik merk hoe pijnlijk het is, als ik me niet gezien voel, is het gezien worden misschien wel de grond van mijn bestaan. Het schijnt dat negeren het ergste is wat je iemand kan aandoen. In oude geschriften, zoals de Nag Hammadi, staat dat God de aarde schiep om gezien te worden. Misschien is de onvoorstelbare schoonheid van de schepping wel een uitnodiging aan ons om te zien, ons vermogen om te zien wakker te maken. De Nederlandse popgroep Doe Maar maakte een liedje dat later door Trijntje Oosterhuis prachtig werd gecoverd met de tekst alles wat ik wil, ja, alles wat ik wil is iemand die me ziet.
Het is een bijzondere, menselijke kwaliteit, het vermogen om te zien. Dat zien gaat verder dan enkel kijken met de ogen. Het is kijken met je hele aanwezigheid, wat betekent dat je kijkt zonder oordeel. Met je hart. Vanuit aanvaarding van jezelf, schoon. Jouw kijken is schoon, jouw spiegel is zuiver. Het is bijzonder, omdat we vaak rondlopen zonder ook maar iets te zien, in ons hoofd, niet in het moment, oordelend over van alles en nog wat. Er is zoveel te zien en zo vaak zien wij mensen het niet. Kan dan iets bestaan als het (door ons) niet wordt gezien?
Ja, zei J., een andere klant van mij later op de dag. Ik geloof in scheikunde, ging hij verder. Met andere woorden; dingen bestaan uit een reactie op elkaar, dus kunnen bestaan zonder gezien te worden. Maar als het antwoord ‘nee’ is, dan moet er een aanwezigheid zijn, een bewustzijn die alles ziet wat wij als mensen niet zien. Een aanwezigheid die groter is dan ik, je zou het God kunnen noemen, maar dat schept waarschijnlijk verkeerde beelden. God is het bewustzijn, die alles ziet met zijn liefdevolle aanwezigheid en met dat zien alles leven inblaast. Bestaansrecht geeft. Als iets niet wordt gezien, kwijnt het weg. Ik moet denken aan ons huis, dat voortdurend balanceert tussen opbouw en afbraak, tussen chaos en orde. Als ik geen aandacht geef aan het huis verkeert het binnen de kortste keren in verval. Het huis heeft voortdurend aandacht nodig (en aandacht = zien), die aandacht geeft het leven. Het is misschien wel de belangrijkste taak die ik als mens heb; het aandacht schenken, het zorg dragen, het zien van dat deel waar ik verantwoordelijk voor ben. Dat zou je misschien ‘werk’ kunnen noemen. Wat veel verder gaat dan de smalle en eenzijdige, economische betekenis die wij normaal gesproken aan werk geven.
Ik voel me als begeleider van mensen zonder werk tegenwoordig vaak een tuinman. Een tuinman namelijk kijkt en ziet wat zijn plantjes nodig hebben om te groeien. Het groeien doet ieder plantje op zijn manier, het enige dat je als tuinman kunt doen is de omstandigheden zo optimaal mogelijk scheppen voor het plantje om te groeien. Er is geen plantje hetzelfde, maar het principe wel. Het principe van de tuinman. Het is mijn doel dat mensen die ik begeleid hun eigen plantje, hun eigen groei leren kennen en dat wat nodig is om te groeien. Deze manier van werken staat haaks op de kracht die vanuit de economie voelbaar is en die door de vele bezuinigingen het komende jaar nog meer zichtbaar wordt. Jouw waarde als mens wordt in onze maatschappij bepaald aan de hand van het economisch nut dat je hebt. Het gevolg is dat er een gemiddelde ontstaat, een collectieve mens die er steeds meer hetzelfde uitziet, afhankelijk van wat op dat moment in de mode is. Gelukkig is geen enkel mens te reduceren tot een gemiddelde, maar ik weet wel dat veel mensen hun uiterste best doen om zich aan dat gemiddelde aan te passen en dat wat hun uniek maakt en dus afwijkt, onderdrukken. En daar krijg je klachten van, daar ga je scheef van groeien. Je kunt uiteindelijk niet iemand zijn die je niet bent. Want als je er niet bent, als je niet helemaal aanwezig bent, kun je niet zien. Het is juist dat zien dat wij nodig hebben van elkaar om te kunnen bestaan. Dat zien is veel essentiëler dan welk systeem, welk economisch systeem dan ook. Wat heb je aan een systeem als we elkaar niet zien? Sterker nog; als we elkaar zien, hebben we veel minder economisch systeem nodig omdat er geen gat hoeft te worden opgevuld van het niet gezien worden.
Ik zie dus ik ben, ik ben dus ik zie.
Dit is eigenlijk dus een oproep aan ieder: ZIE!
Als je wilt kun je hieronder reageren op de volgende twee vragen; kan iets bestaan, als het niet wordt gezien? En als ik dan zie, wie is het dan eigenlijk die ziet?
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!