Gepubliceerd 01 september 2012 | Door tom ribbens
Een tijdje terug was ik op weg van Tilburg naar Bergen op Zoom en reed ik langs het vliegveld van Gilze-Rijen. Er landde een groot militair vliegtuig en ik werd geraakt door dit beeld van het landende vliegtuig. Het vliegtuig komt thuis, voelde ik en het was dat gevoel van thuiskomen dat me zo raakte. Ik ben op weg om thuis te komen, naar meer veiligheid in mezelf. Daardoor laat een voortdurende kramp in mijn lichaam los en durf ik me steeds meer over te geven. In mezelf, maar ook aan het leven. Het is een langzaam proces, waar ik steeds kleine stapjes in zet. Ik kom hier later op terug in dit artikel.
De eerste weken na mijn vakantie werd ik me opnieuw bewust van de manier waarop ik mensen begeleid. Ik heb dat al eens eerder geschreven, het is precies dezelfde manier zoals ik met de groenteplantjes in de moestuin omga. Ik zoek samen met degene die ik begeleid naar die ingrediënten die nodig zijn voor die ander om uit zichzelf te gaan groeien.
Een belangrijk ingrediënt voor menselijke groei is verlangen. Een paar keer per jaar sta ik stil bij het verlangen van deelnemers aan het dagbestedingsproject Natuurlijk Werken als onderdeel van WerkWaardig arbeidstraject. Het is niet makkelijk om contact te maken met ons eigen verlangen, omdat we in onze maatschappij vaak worden overspoeld met surrogaat verlangens waarvan we dan op een gegeven moment denken dat het ons eigen verlangen is. We doen veel dingen, maar vooral we kopen dingen, omdat we denken dat we dat werkelijk willen. Het belangrijkste doel van het (kapitalistisch) systeem waarin we leven is mensen verleiden spullen of dingen te kopen (die ze niet echt nodig hebben). Daarom zijn en blijven we vaak ontevreden, omdat het verlangen dat dan tijdelijk wordt vervuld niet echt van onszelf is. Als we op het spoor komen van ons eigen verlangen, maakt dat ons onafhankelijk van al die prikkels van buitenaf.
Vorige week donderdag deed ik met de groep van project Natuurlijk Werken de volgende oefening. Ga rustig op een stoel zitten en probeer tegelijk ontspannen, maar toch alert te zitten, het liefst los van de rugleuning. Je voeten plat op de grond en je handen in je schoot of op je benen. Richt je aandacht dan naar binnen. Eerst naar je lichaam en neem dit waar met al je zintuigen. Ben je bewust wat je voelt met je huid, wat je hoort, wat je ruikt. Ga dan met je aandacht naar je ademhaling en volg deze. Volg het ritme van je ademhaling. Dan ga je met je aandacht naar het midden van je borst en noem liefdevol je eigen naam. Dit is jouw centrum, je essentie.Plaats jezelf dan met jouw naam in het landschap van jouw leven op dit moment. Dit landschap zijn de omstandigheden van jouw leven op dit moment. Neem dit gewoon waar, zonder het af- of goed te keuren. Dit is mijn leven op dit moment en het beval alles wat ik nodig heb. Verbeeld je dan onder de grond van dit landschap een klein zaadje. Dit is het zaadje van jouw verlangen. Het zaadje begint langzaam te groeien, uit het zaadje komt een klein stengeltje dat langzaam naar boven groeit. Eerst in het donker onder de grond, maar dan komt het voorzichtig boven de grond. Een klein, lichtgroen puntje dat langzaam groter wordt, dikker, langer. Er komen blaadjes aan, het groeit naar boven, totdat er boven aan de stengel een bloem verschijnt. En in die bloem staat een woord geschreven of een kleine zin. Dat woord of die zin is jouw verlangen op dit moment. Het verlangen dat je vervult wilt zien in de komende periode van 2 of 3 of 6 maanden. Je kunt voor jezelf de tijd bepalen. Sla dit woord dan bewust op en sluit op je eigen manier deze oefening af. Schrijf dit verlangen voor jezelf op met het tijdsbestek dat erbij hoort tot dit verlangen vervuld gaat worden.Dit verlangen, dit persoonlijke verlangen maakt dat ieder van ons uniek is. Niemand groeit op dezelfde manier. Dat zie ik bij de mensen die ik begeleid, dat zie ik bij de plantjes in de groentetuin. De tomaten in mijn kas, geen enkele is hetzelfde, maar iedere tomaat pluk ik met liefde en smaakt heerlijk! De meeste klanten begeleid ik ongeveer een jaar, die komen van ver zou je kunnen zeggen. Maar zo mooi als ik de stevigheid zie die gegroeid is, de eigenheid, de kracht waarmee nu dingen in de vorm komen, keuzes die gemaakt worden. Het vertrouwen en geluk soms dat wordt ervaren. Dat maakt mij blij en is de reden waarom ik het werk doe dat ik doe.
Deze manier waarop ik mensen begeleid, waarbij de klant als uitgangspunt wordt genomen, staat vaak in contrast met de manier waarop door veel organisaties, instellingen, maar ook de lokale overheid wordt gewerkt. Dat merkte ik weer eens deze week toen ik op kwartaalgesprek moest komen met enkele leidinggevende ambtenaren van de gemeente Tilburg. De afgelopen maanden is er een nieuwe wind gaan waaien door de stadskantoren van de gemeente met als doel om zoveel mogelijk geld te besparen. Dit vanwege de grote bezuinigingen die ook de gemeente Tilburg ten deel vallen. De regels die al streng waren, maar nog enigszins ruimhartig werden toegepast, worden nu tot achter de komma uitgevoerd. Er is geen ruimte meer voor de verschillen die er zijn in iemands situatie. Iedereen wordt over dezelfde kam van de strenge regels geschoren. Het hart is verdwenen, het geld staat centraal. Ik ging met een steen in mijn maag weer naar buiten, het was of ik tegen een muur praatte. Niet dat het onaardige mannen waren die ik tegenover me had, maar de beleving, het kader van waaruit werd gekeken was totaal verschillend. Want zoals klanten worden bekeken, zo worden ook mijn trajecten bekeken. Het enige dat telt is de uitstroom, de manier waarop dit wordt bereikt is niet interessant. Op een zo goedkoop mogelijk manier, de snelste weg de uitkering uit.
Omdat ik veel tijd doorbreng in mijn moestuin, kreeg ik onwillekeurig het beeld van de bio-industrie, waar de mens steeds meer controle en beheersing heeft gekregen op het groeiproces van de natuur en wat de natuur aan voedsel voortbrengt. Je kunt het nauwelijks nog leven noemen. Het zijn producten die er allemaal hetzelfde uitzien en in dezelfde tijd en op dezelfde plek (kas) ontwikkeld (voor natuurlijke groei is geen tijd lees geld) worden. Alles wat afwijkt van de door de mens bedachte norm, wordt aan de lopende band verwijderd en weggegooid. Zo ontstaat het door de mens geschapen beeld van een volmaakte tomaat, komkommer, sla, boerenkool waar alle andere exemplaren aan dienen te voldoen willen ze eindigen in het walhalla van de tomaat; de schappen van de supermarkt. We kopen deze groentes en ervaren allemaal hetzelfde; ze hebben geen smaak. Bovendien, zeggen een aantal voedingsboeken zoals de voedselzandloper, hebben deze hedendaagse groente niet de voedingswaarde die nodig is voor onze gezondheid. Logisch, want al wat het levend maakt is tijdens het productieproces verdwenen. Wat Michael Pollan er toe heeft gezet om een zeer boeiend boek te schrijven; een pleidooi voor echt eten. Wie meer wil weten over het productieproces van ons voedsel moet eens kijken naar de documentaire Our daily bread. Vergelijkbaar is de film We feed the world.
We leven in een economie die op een kapitalistische manier is georganiseerd, dat door de enorme schaalvergroting tot gevolg heeft dat we voedsel produceren dat kwaliteitsarm is én tot gevolg heeft dat boeren steeds meer moeten produceren om hetzelfde te verdienen. In de openingsscène van We feed the world vertelt een boer dat hij 6x meer moet produceren om dezelfde levensstandaard te bereiken als zijn vader. In een korte film over een gewas dat maca heet in Peru wordt verteld over de toegenomen vraag naar dit product, dat genezend schijnt te zijn voor verschillende kwalen. Door de toegenomen vraag neemt de prijs af en moet de gemeenschap meer produceren om hetzelfde te verdienen. Een grote zak maca van misschien wel 25 kilo levert de boer 24 cent op. Deze film stond op de site van een product tegen slapeloosheid gemaakt van dit oorspronkelijk en natuurlijk gewas. De prijs; 650 gram voor 18,95 euro.
Zie het contrast tussen het systeem waar de mens, het individu soms wordt klemgezet, geminimaliseerd en een manier van kijken die de mens als uitgangspunt neemt. In iedere mens is de potentie aanwezig is om te groeien van een klein zaadje tot een grote boom met grote takken, waar vogels in kunnen nestelen en die vruchten voortbrengt met zaadjes, waardoor de boom zich voortplant en vermeerdert. Wow, wat een grenzeloze kracht, wat een leven! Als we dan weten dat we zoveel kracht en creativiteit in ons hebben, waarom laten we ons dan vaak vrijwillig leiden door een systeem dat zoveel van deze potentie, deze menselijke potentie onderdrukt? Waarom maken we niet veel meer gebruik van deze kracht van het individu? En waarom gaat er in de meeste gevallen iets mis op het moment dat er geld bij komt kijken, als geld het uitgangspunt wordt in plaats van de mens? Een onderwerp dat me erg boeit op dit moment en waar ik in een later artikel wellicht nog op terugkom.
Maar ben ik dan zelf vrij, ben ik helemaal los van dat systeem, dat ook deel is van mijn leven? Nee, ook ik ben deel van dit collectief, ik heb daar vaker over geschreven. In het gesprek met de gemeente Tilburg deze week werd ik geconfronteerd met de harde, scherpe kanten van dit systeem dat in tijden van bezuinigingen enkel om geld draait. Het bracht me bij mezelf en mijn wens om te werken vanuit mijn overtuiging dat de mens en zijn groei als uitgangspunt nemen het beste is voor de maatschappij. Dat iemand vanuit zijn natuurlijk groei zijn plek vindt en het werk dat bij hem past en daardoor de beste bijdrage levert aan het geheel. Het geld is dan bijzaak, middel geen doel, omdat iemand gelukkig en tevreden is met zijn werk en zijn ontevredenheid omdat hij of zij niet doet wat hij werkelijk wil, niet hoeft te compenseren met producten die worden aangepraat door het systeem.
Misschien is het dat punt waar ik nu voor sta en heeft het gesprek met de gemeente Tilburg me geholpen om dit bewust te worden. Het punt waar ik durf te kiezen voor mijn eigen overtuiging. En als dit niet meer past in het kader waar ik werk, dat ik de zekerheid van een inkomen los durf te laten. Dat ik mijn eigen angst voor tekort, mijn eigen controle en beheersing los laat. Dat gaat over de overgave, waar ik het in het begin van dit artikel over had. Deze keuzemogelijkheid raakt me, het vervult me met vreugde, het maakt me vrij. Dat is mooi ontdekking, want waar ik de neiging heb om de strijd aan te gaan met een systeem dat in mijn ogen onrechtrechtvaardig is, ligt de oplossing in mezelf.
De bevrijding van het systeem zit in mezelf. Het doet me denken aan deze tekst in het Mattheus-evangelie. Daarom zeg ik u: maak u geen zorgen over het eten en drinken dat u nodig hebt om te leven,en over de kleren voor uw lichaam. Is het leven niet belangrijker dan voedsel, en het lichaam niet belangrijker dan kleding? Kijk eens naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet, ze maaien niet en slaan geen voorraden op in schuren. Uw hemelse Vader zorgt dat ze te eten krijgen. En bent u niet veel meer waard dan de vogels? Trouwens, wie van u kan door al zijn zorgen zijn leven ook maar een klein stukje verlengen? En waarom maakt u zich zorgen over kleding? Let eens op hoe de veldbloemen groeien: ze werken niet en spinnen niet. Maar ik zeg u: zelfs Salomo was in zijn staatsiegewaad niet zo mooi gekleed als een van deze bloemen. Zo mooi kleedt God het gras, dat vandaag nog op het veld staat en morgen al in de oven wordt gegooid. Zou God u dan niet nog veel beter kleden? Wat is uw geloof toch klein! Wees niet zo bezorgd, zeg niet: Wat moeten we eten of wat moeten we drinken of waarmee moeten we ons kleden? Want naar dat alles vragen de heidenen! Uw hemelse Vader weet dat u dat allemaal nodig hebt. Zoek eerst Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid, dan krijgt u al het andere erbij. Maak u dus geen zorgen over de dag van morgen, want de dag van morgen zal zijn eigen zorgen hebben. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad.
Niet toevallig eindigt deze week ook mijn eigen leervraag die een jaar heeft gelopen met het thema eigenwaarde.
Ik krijg gewoon voor mijn voeten wat ik nodig heb. En alles wat voor mijn voeten komt, ik zal er blij mee zijn. Ook al lijkt het in eerste instantie verschrikkelijk, er zit een geschenk in verborgen. Soms is het moeilijk om te zien, om me dat te herinneren, dwars door alle emoties van boosheid, gekwetstheid, teleurstelling, wanhoop die een situatie die voor mijn voeten komt, soms oproept. Het geschenk dat in het gesprek met de gemeente verborgen zit, is dat ik een keuze heb. Dat ik niet mee hoef te gaan met de uitgangspunten van een systeem waar ik niet in geloof en daardoor mezelf verloochen. Als ik durf te kiezen voor mezelf, voor waar ik in geloof, voor mijn eigenwaarde, voor een omgeving die mij wel ziet en ziet wat ik te bieden heb, dan schept dat ruimte. Dan mag ik vertrouwen dat er voor mij wordt gezorgd, dat er op mijn pad komt wat ik nodig heb. Dan opent zich misschien een toekomst die nog beter past bij mij en dat wat ik te bieden heb aan mijn omgeving. Een toekomst die mij nog gelukkiger maakt.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!